Autor: Piotr Wiench (WIENCH_at_plearn.edu.pl)
Data: Mon 19 Dec 1994 - 15:39:55 MET
Zamiar podjecia badan nad sieciami komputerowymi sygnalizowalem
na liscie dyskusyjnej CIUW-L juz na poczatku roku, jednak dopiero
teraz moj pomysl ulegl szybkiej konkretyzacji. Moj projekt
chce przekazac do zaopiniowania jeszcze przed nowym rokiem.
Ponizej przedstawiam jego robocza wersje.
Bede wiec wdzieczny za szybkie nadeslanie mi wszelkich
uwag, komentarzy i propozycji.
Lacze pozdrowienia,
Piotr Wiench
II*****************************************II*************************II
II Piotr Wiench II Internet: II
II Zaklad Teorii Kultury II wiench_at_plearn.edu.pl II
II Instytut Filozofii i Socjologii PAN II Voice:+(48)(22)265231 II
II Ul. Nowy Swiat 72, PL-00-330 Warszawa II w 74 II
II II Fax: +(48)(22)267181 II
II*****************************************II*************************II
Sieci komputerowe a modernizacja. Projekt badawczy.
Rozlegle sieci komputerowe, takie jak globalne sieci Internet czy
EARN, zyskuja status jednej z osobliwosci polskiej kultury
technicznej. Nie po raz pierwszy mamy w Polsce do czynienia z
sytuacja, w ktorej przy relatywnym zacofaniu kraju wyodrebniaja
sie pewne sfery techniki, w ktorych udaje sie nawiazac kontakt ze
swiatowa czolowka. W przeszlosci, przykladowo, taka specjalnoscia
byly koleje zelazne - kolej warszawsko-wiedenska byla w swoim
czasie najdluzsza linia kolejowa w Europie. Kolejna taka
specjalnoscia, powstala w okresie II Rzeczypospolitej, byla
technika radiowa z najsilniejsza w Europie radiostacja. Podobna
awangardowa role odgrywalo lotnictwo. Praktycznym sprawdzianem
osiagniec tej formy polskiej kultury technicznej byla bitwa o
Anglie. Takie wlasnie dokonania maja niezwykle istotne znaczenie
spoleczne, poniewaz wyznaczaja standard, ktory chce sie
nasladowac, uswiadamiaja takze zakres mozliwosci. Warto zwrocic
uwage, ze czesc tych specjalnosci dotyczyla komunikacji lub
transportu i zwiazana byla z tranzytowym polozeniem Polski w
Europie.
Podobna role zaczynaja odgrywac wspolczesnie rozlegle sieci
komputerowe. Przejawem tego zjawiska jest wzrastajaca waga, jaka
przywiazuje sie w Polsce do rozwoju sieci, o czym swiadcza
konkretne decyzje. Przykladem jest decyzja o zakupie i rozwoju
technologii sieciowej ATM, plasujaca Polske na pierwszym miejscu
w krajach b. bloku wschodniego. Kolejnym przykladem jest rozwoj
informatycznej infrastruktury administracji panstwowej i plany
rozwoju sieci w sferze samorzadowej, czy dzialalnosc Biura
Prasowego Rzadu, ktore jako jedyna tej rangi instytucja w krajach
bylego bloku wschodniego udostepnia uzytkownikom sieci z calego
swiata serwer World Wide Web, przekazujac materialy na temat
polskiego zycia politycznego.
Tworzeniu przez agendy panstwowe sieciowej infrastruktury
towarzyszy proces szybkiego jej wykorzystywania do przesylania
informacji. O skali tego procesu swiadczy regularnie publikowany
- najobszerniejszy w krajach b. bloku wschodniego - wykaz
sieciowych zasobow informacyjnych, dostepnych dla uzytkownikow sieci
z kraju i zagranicy.
Jakkolwiek zasieg rozleglych sieci komputerowych ogranicza sie
obecnie do srodowisk naukowych, z sieci korzysta juz w tej chwili
kilkadziesiat tysiecy osob. Wokol sieci powstaje tez spoleczny
ruch, skupiajacy jej uzytkownikow. Pojawiaja sie takze elementy
sieciowej subkultury - specyficzne zachowania czy jezyk. W ciagu
najblizszych kilkunastu miesiecy mozna oczekiwac gwaltownego
upowszechnienia sie dostepnosci sieci w srodowiskach
pozaakademickich. Szczegolna rola przypadnie tu oswiacie, zarowno
na poziomie srednim, jak i podstawowym. Mozna przyjac, ze bedzie
to mialo bardzo istotne konsekwencje spoleczne wskutek
zwielokrotnienia wystepujacych juz w tej chwili zjawisk
zwiazanych z rozwojem sieci. Obecnie srodowiska uzytkownikow
sieci zaczynaja tworzyc wlasna, specyficzna tozsamosc. Grupy te
moga stanowic w sprzyjajacych warunkach wzorzec modernizacji
technologicznej i spolecznej, ktora poczynajac od niewielkich
grup i srodowisk zaczyna ogarniac coraz szersze segmenty
spoleczenstwa. Owe wysepki nowoczesnosci stanowia istotny poligon
doswiadczalny, gdzie w mikroskali mozna przetestowac wplyw i
tempo rozprzestrzeniania sie innowacji, psychologiczne i
spoleczne bariery procesu modernizacji. Jest to takze miniaturowe
laboratorium w ktorym tworza sie ogolniejsze trendy, ktore moga
upowszechnic sie w przyszlosci.
Warta zbadania nowa forma spolecznego komunikowania sa listy
dyskusyjne, skupiajace uzytkownikow sieci zainteresowanych
konkretnymi problemami zwiazanymi z zaproponowanym przez
zalozycieli listy obszarem zainteresowan. Interesujacym
przykladem jest tu lista dyskusyjna polskich "Zielonych", ktora
ukazuje mozliwosci wykorzystania sieci przez ruch spoleczny.
Zjawiskiem szczegolnie istotnym sa ukazujace sie tylko w sieci
periodyki, takie np. jak "Donosy", bedace kronika wydarzen w
Polsce. Periodyk ten prenumeruje juz kilka tysiecy osob, z czego
znaczna czesc to Polonia zagraniczna. Mozna oczekiwac znacznego
rozwoju tego typu form przeplywu informacji miedzy Polska a
polskim wychodzstwem. Proces ten mozna rozpatrywac jako szanse
ozywienia w Polsce formy transferu wiedzy i technologii z krajow
wysoko rozwinietych znanej jako TOKTEN - Transfer of Knowledge
through Expatriate Natives.
Warto tez zbadac w polskim kontekscie negatywne zjawiska zwiazane
z rozwojem sieci, np. zaobserwowany w Stanach Zjednoczonych
proces roznicowania spolecznego, w wyniku ktorego zaczynaja
wyodrebniac sie dwie grupy: kategoria osob, ktore maja dostep do
sieci i tych, ktore sa tego dostepu pozbawione. Kolejnym wartym
zbadania zjawiskiem sa przejawy przestepczosci komputerowej.
Efektem zaawansowania Polski w rozwoju sieci jest fakt wyboru
Polaka na funkcje przewodniczacego CEENET - organizacji
koordynujacej rozwoj sieci w krajach Europy srodkowo-wschodniej,
czy przejecie przez Polske funkcji jednego z szesciu glownych
wezlow sieci TERENA w Europie. Bardzo interesujace jest dlaczego
wlasnie w Polsce, na tle innych krajow b. bloku wschodniego siec
rozwija sie tak intensywnie; czy przyczyna tkwi w polepszajacej
sie sytuacji ekonomicznej, czy tez ma to zwiazek z tradycjami
rodzimej kultury technicznej.
Mimo wymiernych osiagniec Polski w dziedzinie rozwoju sieci tempo
rozwoju sieci w krajach najbardziej zaawansowanych jest tak duze,
ze stawia niezwykle duze wymagania chcacym mu sprostac. Przejawem
tego jest np. koncepcja informacyjnej superautostrady D narodowej
infrastruktury informacyjnej w Stanach Zjednoczonych. Proces ten
nakazuje nie tylko badanie spolecznych konsekwencji rozwoju sieci
w Polsce, lecz takze szczegolowe przeanalizowanie warunkow jej
rozwoju. Rysujacy sie tu problem mozna sformulowac nastepujaco:
jak wyzwaniu ze strony nowych technologii mozna sprostac w kraju
o mozliwosciach finansowych znacznie mniejszych niz w krajach
wysoko uprzemyslowionych i jak najefektywniej wykorzystac
dostepne zasoby.
Zagadnienie opanowania technik przetwarzania informacji ma
istotne znaczenie w sytuacji, kiedy w najbardziej zaawansowanych
technologicznie krajach coraz wiekszy procent dochodu narodowego
wytwarzany jest w sferze przetwarzania informacji. Rozwoj tej
sfery ma zatem istotne znaczenie dla unikniecia ekonomicznej i
kulturalnej marginalizacji Polski. Opanowanie procesow
przetwarzania informacji pozwala w wiekszym stopniu uczestniczyc
w miedzynarodowej wymianie informacji, majacej kluczowe znaczenie
dla procesu modernizacji w Polsce.
Proponowany projekt badawczy ma za zadanie - obok przedstawienia
spolecznych aspektow rozwoju rozleglych sieci komputerowych w
Polsce - rowniez przygotowanie materialow, ktore beda mogly miec
praktyczne zastosowanie w procesie rozwoju sieci rozleglych w
Polsce, ulatwialy zrozumienie procesu asymilacji nowych
technologii w spoleczenstwie polskim, sprzyjaly wykorzystaniu
sieci do usprawnienia przeplywu informacji, dzialajac tym samym
jako czynnik sprzyjajacy modernizacji kraju i zagwarantowaniu
swobod obywatelskich.
Proponowane szczegolowe tematy badan
kultura techniczna a czynniki sprzyjajace i bariery rozwoju sieci;
rola sieci w ulatwianiu swobodnego przeplywu mysli i idei i w
ksztaltowaniu sie spoleczenstwa obywatelskiego;
przeplyw wiedzy i technologii przez sieci jako czynnik
wspierajacy proces modernizacji;
edukacyjne zastosowania sieci;
specyfika rozprzestrzeniania sie informacji, innowacji i wzorcow
kultury w srodowiskach uzytkownikow sieci;
ksztaltowanie sie subkultur i srodowisk zwiazanych z siecia;
badanie zawartosci periodykow sieciowych pod katem budowania
wiezi miedzy Polakami w kraju i za granica;
spoleczny sklad uzytkownikow sieci;
roznicowanie sie spoleczne na tle dostepu do sieci;
retoryka poczty elektronicznej;
subkultura hackerska i przestepczosc komputerowa;
To archiwum zostało wygenerowane przez hypermail 2.1.7 : Wed 19 May 2004 - 15:47:26 MET DST